فلج عصب صورت

فلج عصب صورت وضعیتی است که می تواند به طور ناگهانی رخ دهد و یکی از برجسته ترین و حیاتی ترین قسمت های آناتومی ما یعنی صورت را تحت تاثیر قرار دهد. فلج عصب صورت به از دست دادن ناگهانی یا تدریجی حرکت ارادی عضلات در یک طرف صورت گفته می شود. این عارضه در اثر آسیب یا اختلال در عصب هفتم جمجمه ای ایجاد می شود که به عصب صورت نیز معروف است. عصب صورت نقش مهمی در کنترل حالات صورت، بستن پلک ها و حتی برخی از جنبه های چشایی و شنوایی دارد.

هنگامی که این عصب ملتهب، فشرده یا آسیب می‌بیند، سیگنال‌های بین مغز و عضلات صورت را مختل می‌کند و منجر به فلج جزئی یا کامل سمت آسیب‌دیده می‌شود. فیزیوتراپی یکی از روشهای موثر در مدیریت و بهبود علائم ناشی از این عارضه است که در کلینیک فیزیوتراپی فرشته در منطقه یک تهران ارائه می شود.

انواع فلج عصب صورت

فلج بل
فلج بل شایع ترین نوع فلج عصب صورت است. این اغلب با عفونت های ویروسی مانند ویروس هرپس سیمپلکس مرتبط است و باعث فلج موقت می شود.

فلج تروماتیک
آسیب ناشی از تصادف، جراحی یا شکستگی می تواند منجر به آسیب عصب صورت شود. این فرم بسته به شدت تروما می تواند جزئی یا کامل باشد.

فلج مادرزادی
برخی از افراد با فلج عصب صورت به دنیا می آیند که ممکن است ناشی از مشکلات رشدی یا ترومای هنگام تولد باشد.

فلج عصب مرکزی در مقابل محیطی
فلج عصب مرکزی صورت ناشی از مشکلات مغزی مانند سکته مغزی است، در حالی که فلج محیطی مستقیماً عصب خارج از مغز را تحت تأثیر قرار می دهد.

علل و عوامل خطر

علل فلج عصب صورت بسیار متفاوت است، اما به طور کلی به چند دسته اصلی تقسیم می شوند:

عفونت های ویروسی
ویروس‌هایی مانند هرپس سیمپلکس، واریسلا زوستر (که باعث سندرم رمزی هانت می‌شوند) و اپشتین بار از مهم ترین دلایل هستند. این ویروس ها می توانند عصب صورت را ملتهب کرده و عملکرد آن را مختل کنند.

آسیب های تروماتیک
صدمات سر، شکستگی یا ضربه جراحی به گوش یا غده پاروتید می تواند مستقیماً به عصب صورت آسیب برساند.

اختلالات عصبی
شرایطی مانند مولتیپل اسکلروزیس یا سندرم گیلن باره می تواند عصب صورت را به دلیل دمیلیناسیون یا آسیب عصبی ناشی از سیستم ایمنی تحت تاثیر قرار دهد.

تومورها و رشد
تومورهای مغز، غده پاروتید یا نزدیک مسیر عصب صورت می توانند عملکرد عصب را تحت فشار قرار دهند و آن را مختل کنند.

علائم فلج عصب صورت

این عارضه می‌تواند طیف گسترده‌ای از علائم، از تغییرات ظریف تا فلج شدید را نشان دهد:

علائم فیزیکی

• افتادگی یک طرف صورت.
• ناتوانی در بستن کامل چشم.
• مشکل در لبخند زدن یا اخم کردن.
• از دست دادن حس چشایی در دو سوم جلوی زبان.

تأثیر عاطفی و روانی

زندگی با عدم تقارن صورت یا حالات محدود صورت می تواند از نظر عاطفی ناراحت کننده باشد و منجر به اضطراب، افسردگی یا مشکلات عزت نفس شود.

تشخیص فلج عصب صورت

تشخیص دقیق فلج عصب صورت برای شناسایی علت زمینه ای و تعیین بهترین روش درمانی بسیار مهم است. چندین روش تشخیصی برای ارزیابی وضعیت استفاده می شود.

معاینه بالینی کامل توسط پزشک اولین قدم است. آنها ارزیابی خواهند کرد:

• ضعف یا فلج عضلانی در صورت.
• تقارن حالات صورت، مانند لبخند زدن یا اخم کردن.
• رفلکس ها و پاسخ های حسی.
• سابقه پزشکی شما، از جمله عفونت‌های اخیر، آسیب‌ها یا شرایط مزمن نیز برای تعیین محرک‌های بالقوه بسیار مهم است.

تکنیک های تصویربرداری مانند ام آر آی (تصویربرداری تشدید مغناطیسی) یا سی تی اسکن (توموگرافی کامپیوتری) به پزشکان کمک می کند تا مسائل ساختاری مانند تومورها، شکستگی ها یا التهاب را که ممکن است به عصب صورت فشرده یا آسیب برساند، شناسایی کنند.

• MRI: ایده آل برای تشخیص مشکلات بافت نرم، التهاب عصبی، یا آسیب های مرتبط با سکته مغزی.
• سی تی اسکن: برای تجسم شکستگی استخوان یا تومور در نزدیکی مسیر عصب صورت موثر است.

EMG فعالیت الکتریکی عضلات صورت را برای ارزیابی شدت آسیب عصبی آزمایش می کند. همچنین می تواند با ارزیابی بازسازی عصبی به پیش بینی احتمال بهبودی کمک کند.

گزینه های درمانی برای فلج عصب صورت

درمان فلج صورت به علت زمینه‌ای، شدت و مدت زمان بیماری بستگی دارد. ترکیبی از مداخلات پزشکی، فیزیوتراپی و مراقبت در منزل اغلب استفاده می شود.

داروها
کورتیکواستروئیدها: این داروهای ضد التهابی، مانند پردنیزون، معمولاً خط اول درمان فلج بل هستند. آنها تورم اطراف عصب صورت را کاهش می دهند و شانس بهبودی را بهبود می بخشند.
داروهای ضد ویروسی: در صورت مشکوک شدن به عفونت ویروسی، داروهای ضد ویروسی مانند آسیکلوویر یا والاسیکلوویر ممکن است در کنار کورتیکواستروئیدها تجویز شوند.

فیزیوتراپی
فیزیوتراپی می تواند با حفظ تون عضلانی و جلوگیری از سفتی به بهبودی کمک کند. تکنیک های رایج عبارتند از:

• تمرینات صورت برای تقویت عضلات ضعیف.
• ماساژ ملایم برای بهبود جریان خون و انعطاف پذیری.
• تحریک الکتریکی برای تقویت فعالیت عصبی.
• کمپرس گرم: قرار دادن حرارت ملایم در ناحیه آسیب دیده ممکن است به تسکین درد و کاهش التهاب کمک کند.
• طب سوزنی: برخی از افراد بهبود عملکرد عضلات و کاهش درد را از طریق طب سوزنی گزارش می دهند.

مداخلات جراحی
در موارد شدید که آسیب عصب صورت دائمی است، گزینه های جراحی ممکن است در نظر گرفته شود:

رفع فشار عصبی: جراحی برای کاهش فشار بر روی عصب، اگرچه اثربخشی آن مورد بحث است.
پیوند عصب: بخش های آسیب دیده عصب را می توان با بخش های سالم جایگزین کرد.
جراحی زیبایی: روش هایی مانند لیفت پلک می تواند ظاهر و عملکرد را بهبود بخشد.

سوالات متداول

1. علت اصلی فلج عصب صورت چیست؟
شایع ترین علت فلج بل است که اغلب با عفونت های ویروسی مانند ویروس هرپس سیمپلکس مرتبط است. علل دیگر عبارتند از تروما، تومورها و اختلالات عصبی.

2. چگونه می توان از فلج عصب صورت پیشگیری کرد؟
در حالی که نمی توان از همه موارد پیشگیری کرد، اما کاهش خطراتی مانند عفونت های ویروسی، محافظت در برابر آسیب های سر، و مدیریت شرایط سلامت مزمن می تواند احتمال ابتلا را کاهش دهد.

3. آیا اثرات دائمی وجود دارد؟
اکثر افراد به طور کامل بهبود می یابند، اما در موارد شدید، ممکن است ضعف عضلانی باقی مانده، عدم تقارن صورت، یا مشکلات خشکی چشم وجود داشته باشد.

4. اگر مشکوک به فلج عصب صورت باشم چه باید بکنم؟
فورا به دنبال مراقبت های پزشکی باشید. درمان زودهنگام با کورتیکواستروئیدها یا داروهای ضد ویروسی می تواند به طور قابل توجهی شانس بهبودی را بهبود بخشد.

5. آیا کودکان می توانند به فلج عصب صورت مبتلا شوند؟
بله، کودکان ممکن است به دلیل آسیب های ناشی از تولد، عفونت ها یا شرایط مادرزادی دچار فلج عصب صورت شوند. تشخیص و درمان سریع برای نتایج بهتر حیاتی است.